London Citizens' Energy Forum, 12 en 13 maart 2015: De Ombudsdienst voor Energie heeft in Londen deelgenomen aan de zevende vergadering van het Citizens' Energy Forum georganiseerd door de Europese Commissie.
Dit jaarlijks Forum richt zich op de positie van de consument in de energiemarkt.
De resultaten van het Forum en de voorafgaande werkgroepen zijn beschikbaar in het Engels via de volgende link:
https://ec.europa.eu/energy/en/events/citizens-energy-Forum-london
Het Forum is na deze twee dagen tot een aantal conclusies gekomen die we hieronder samenvatten:
1. Een Energie-unie oprichten die gericht is op de positie van de Consument:
- Het Forum onthaalt de communicatie over de Energie-Unie en de visie voor de Energie-unie die de consument een centrale positie biedt, positief. De deelnemers verbinden zich ertoe zich de visie eigen te maken.
- De goede werking van de kleinhandelsmarkten en de betrokkenheid van de consumenten vereisen een geïntegreerd beleid via een open en coöperatieve Europese energiedialoog op Europees, regionaal, nationaal en lokaal niveau tussen alle betrokken actoren.
- De uitvoering van het Derde Energiepakket en de Richtlijn over Energie-efficiëntie moeten prioritair zijn voor de Lidstaten; evenals het waarborgen van gelijke toegang van de burgers tot hun rechten, met inbegrip van het recht om te genieten van een alternatieve regeling van consumentengeschillen; en de burgers actief te informeren over hun rechten.
- De Commissie, de regulatoren en de Lidstaten worden verzocht om samen het design en de activiteiten van de energiemarkten te verbeteren, onder meer door maatregelen om belemmeringen te kunnen wegnemen bij toetreding tot de markt, om meer flexibiliteit mogelijk te maken en de efficiëntie en de uitvoering van maatregelen betreffende consumentenbescherming te waarborgen, in het bijzonder tegen oneerlijke marktpraktijken.
- Het Forum geeft rekenschap van de mogelijke financiële moeilijkheden van consumenten die een verbetering inzake de energie-efficiëntie in hun woning het hardst nodig hebben. De deelnemers worden verzocht vernieuwende financiële oplossingen voor te stellen en deze voor te stellen bij de volgende samenkomst.
- Het Forum erkent de bijdrage van de lokale en gemeentelijke initiatieven voor de betrokkenheid van de burgers en de specifieke bijstand, in het bijzonder via het “Covenant of Mayors”. De lokale en gemeentelijke overheden worden aangemoedigd de toegang van de consumenten tot informatie over de financiële middelen en constructies die beschikbaar zijn om lokale projecten uit te voeren, te vergemakkelijken.
2. Trends van de kleinhandelsmarkt en praktijken vanuit het standpunt van de Consument
- De studies van de Commissie over de energiemarkten, de kwetsbare consumenten en energiearmoede worden verder aangemoedigd, en de deelnemers worden verzocht de relevante gegevens te delen.
- Het Forum benadrukt het belang van een voortdurend toezicht op de energiemarkten, met inbegrip van de punten betreffende kosten en prijzen. Daarom moeten ACER (Agency for the Cooperation of Energy Regulators) en CEER (Council of European Energy Regulators) hun toezicht op de markten voortzetten. Een dergelijk toezicht kan helpen in het kader van de stijging van de energiekosten die eveneens veroorzaakt wordt door belastingen en toeslagen.
- De holistische analyse en de belangrijke voorstellen in het document "Energy Regulation, a bridge to 2025" van de regulatoren worden gefeliciteerd, in het bijzonder met betrekking tot de betrokkenheid van de regulatoren om gezamenlijke criteria op te stellen voor de goede werking van de energiemarkt en de ontwikkeling van een roadmap voor competitieve, betrouwbare en vernieuwende kleinhandelsmarkten.
3. Een adequaat kader opstellen voor de betrokkenheid van de Consument en zijn bescherming
- De consumenten zouden effectief de keuze moeten hebben tussen werkelijk competitieve en transparante aanbiedingen met een echte meerwaarde. De bepalingen en voorwaarden van deze diensten en producten moeten duidelijk en gemakkelijk leesbaar zijn.
- De Commissie moet een samenwerkingsproces tussen de regulatoren en de consumentenorganisaties op gang brengen, mogelijk via het netwerk voor samenwerking inzake Consumentenbescherming.
- Het Forum verzoekt de consumentenorganisaties en regulatoren hun gezamenlijke inspanningen om de bewustmaking van de consumenten te versterken en hun stem te laten horen in het energieregelgevingsproces, voort te zetten, zoals dit bijvoorbeeld wordt aanbevolen in de adviezen van CEER over de manier waarop de consumentenorganisaties in dit proces kunnen worden betrokken en aangemoedigd en over de informatieverstrekking aan het cliënteel over de verschillende elektriciteitsbronnen.
- De Lidstaten en marktspelers worden aangemoedigd om de standaardnormen voor de distributiediensten die van toepassing zijn op de consumenten, zoals aansluiting, afsluiting en onderhoud, te implementeren.
- De actieve deelname van de consumenten moet worden vertaald in tastbare voordelen. Adequate en evenredige vergoedingen en transparante procedures voor de verandering van leverancier; bepalingen om de flexibiliteit van de vraag te stimuleren en eigen energieopwekking zijn essentiële elementen. Er moeten bepalingen worden opgesteld voor consumenten die niet in staat zijn om deel te nemen aan de intelligente energiemarkt.
- De nieuwe en traditionele marktspelers en de verkooptools moeten het voorwerp uitmaken van degelijk regelgevend toezicht, in het bijzonder in termen van transparantie, om consumenten vertrouwen te geven. Ook moet hun impact in termen van spreiding over de consumenten worden onderzocht.
- Het tussentijdse rapport over "Consumenten als deelnemers aan de energiemarkt" wordt gefeliciteerd, en de eindversie moet op het volgende Forum worden voorgesteld. Het eindrapport moet de middelen onderzoeken om consumenten te kunnen betrekken bij competitievere, transparantere, billijkere en efficiëntere kleinhandelsmarkten en om de invoering van de consumentenrechten in de energiesector nu en in de toekomst te evalueren.
- De Werkgroep inzake kwetsbare consumenten moet de resultaten van de studies over kwetsbaarheid opnemen en wordt verzocht deze te bespreken en het potentieel van een gemeenschappelijke aanpak in de hele EU inzake de kwetsbaarheid, de definities van energiearmoede en de strategieën te bestuderen. De resultaten zullen op het volgende Forum worden voorgesteld.
4. Volgende stappen om de kleinhandelsmarkten te ontwikkelen
- Het Forum wijst erop dat de consumenten een competitieve markt nodig hebben om van de beste aanbiedingen te genieten. Daarom is de concurrentie in de kleinhandelsmarkten in de Lidstaten en op termijn buiten de nationale grenzen dus van belang.
- De Lidstaten moeten de wettelijke en administratieve belemmeringen wegnemen, met name de ongelijke behandeling van de marktspelers die de concurrentie en de keuze van de consument belemmert, evenals de moeilijke en lange toetredingsprocedures en het gebrek aan toegang tot marktinformatie.
- De gereguleerde prijzen, vooral de prijzen die onder de marktprijzen liggen, moeten worden afgeschaft; daarnaast moeten de Lidstaten een coherent kader instellen om kwetsbare consumenten op passende wijze te beschermen.
- Om ten volle te genieten van het systeem van de slimme meters moeten hun functionaliteiten worden gericht op de consumenten, in overeenstemming met de aanbevelingen van de Commissie. Bijzondere aandacht voor de interoperabiliteit tussen energie-elementen en telecommunicatie, en het gebruik van open normen voor geautomatiseerde oplossingen moeten prioritair zijn.
- Het evaluatierapport van de Commissie van juni 2014 toont aan dat slechts 50 % van de installaties van de slimme meters op grote schaal in de Lidstaten alle aanbevolen functionaliteiten volgt. Het Forum verzoekt de Commissie het gebruik van deze functionaliteiten en de mate van interoperabiliteit in de nationale ontwikkelingsplannen meer te analyseren en hierover te rapporteren bij het volgende Forum.
- Een volledig voordeel voor de consumenten vereist een gegevensbeheer bedoeld om een efficiënte en veilige gegevensuitwisseling, een betere werking van de markt en een effectieve consumentenbescherming te bevorderen. De nationale regulatoren moeten in hun regelgevende activiteiten de leidende principes van CEER inzake het beheer van de consumentengegevens volgen en op het Forum rapporteren over het gebruik ervan.
- Het privéleven en de beveiliging van de gegevens zijn essentieel om consumenten vertrouwen te geven. Om de bescherming van de persoonlijke gegevens te garanderen heeft de Commissie in oktober 2014 een effectbeoordeling aanbevolen voor alle projecten die betrokken waren bij de verwerking van persoonlijke gegevens. Er loopt een testfase van 2 jaar die door de industrie zou moeten worden gebruikt. De overheden van de Lidstaten moeten de industrie steunen in haar deelname aan de testfase en in haar voorbereiding op de inwerkingtreding van de impactbeoordeling voor de bescherming van gegevens in de energiesector.
- De flexibiliteit van de vraag is een van de hoekstenen van de toekomstige groothandels- en kleinhandelsenergiemarkten. Het Forum benadrukt de behoefte om meer onderzoek te doen naar de uitdagingen in verband met de betrokkenheid van de consumenten.
- Het Forum raadt de Commissie, de Lidstaten, de nationale regulatoren en de betrokken partijen aan om de acties te ontplooien en de aanbevelingen van de Task Force inzake Slimme Netwerken van de Commissie over de implementatie van flexibiliteit toe te passen.
- De initiatieven van de Commissie en van CEER om de samenwerking tussen distributienetwerk- en transportnetwerkbeheerders verder te vergemakkelijken, worden gefeliciteerd. Dat moet de gegevensuitwisseling, de ontwikkeling van het antwoord op de vraag, de flexibiliteit en de rollen en verantwoordelijkheden van de distributienetwerk- en transportnetwerkbeheerders omvatten om overbodige acties te vermijden. In deze context verzoekt het Forum de Commissie en CEER bij het volgende Forum verslag uit te brengen over de stand van zaken van hun respectieve werkzaamheden.
5. De energiekosten beheren via een slim verbruik en eigen productie, van thuis uit of via gezamenlijke energieopwekkingsinitiatieven.
- De welomschreven regelingen van eigen productie en eigen verbruik van hernieuwbare energie kunnen de consumenten zelfstandiger maken, distributie-investeringen uitstellen of vermijden, en het systeem efficiënter maken. In dit verband kunnen partnerschapsregelingen, zoals coöperatieven, leasingactiviteiten en energiedienstenbedrijven, worden gebruikt. Dankzij slimme en geïntegreerde oplossingen die een betere afstemming van het energieverbruik op de eigen productie mogelijk maken kunnen de voordelen worden vergroot.
- De Lidstaten moeten ervoor zorgen dat de consumenten niet te maken hebben met nodeloze hinderpalen, noch met retroactieve wijzigingen als ze beslissen om de energie die ze produceren te verbruiken, terwijl ze aan het netwerk en in de kosten van het systeem bijdragen op een niet-discriminerende en billijke manier.
- Het Forum complimenteert de intentie van de Commissie om een leidraad van de EU te publiceren over de beste praktijken om de consumenten en de Lidstaten te steunen bij het voortbouwen op de mogelijke voordelen van de eigen productie en het eigen verbruik.
Toelichting van de Ombudsdienst en andere onafhankelijke ombudsdiensten voor energie die deel uitmaken van het netwerk "National Energy Ombudsman Network – NEON"
De Voorzitter van Neon, Lewis Shand Smith, heeft het standpunt van de Ombudsmannen met betrekking tot de regelgeving die van toepassing is op de consument voorgesteld alsmede de mogelijkheid van de Ombudsmannen om bruggen te bouwen tussen de verschillende marktspelers.
Bij deze gelegenheid heeft NEON ook een rapport gepubliceerd. Dat werd opgesteld door Dr. Naomi Creutzfeldt, onderzoekspartner ESRC, Wolfson College, Centre for Socio-Legal Studies – Universiteit Oxford, over de toestand van de alternatieve regeling van consumentengeschillen voor energieconsumenten. Haar onderzoeken tonen aan dat, hoewel elke Lidstaat een orgaan heeft opgericht dat belast is met de beslechting van geschillen betreffende energie, op nationale of regionale schaal, men grote verschillen ziet in de implementatie van deze organen. Zo zijn er in alle landen van de Europese Unie en de Europese Vrijhandelsassociatie, (EVA, in het Engels European Free Trade Association, EFTA) slechts 5 organen die strikt belast zijn met klachten in verband met energie, en niet gebonden zijn aan een regering of een regulator; 14 organen zijn werkzaam binnen de regulator en 11 entiteiten maken deel uit van een dienst met ruimere bevoegdheden dan de energiesector.
Het landschap is dus gevarieerd en de Lidstaten bevinden zich in verschillende fasen van uitvoering van het Derde Energiepakket en de Richtlijn betreffende alternatieve regeling van consumentengeschillen (ADR-richtlijn). Onderzoeken over Polen, Letland en Duitsland illustreren dat er, ondanks de implementatie van het Derde Energiepakket in hun respectieve nationale wetgeving, grote verschillen zijn in de prestaties en de functies van deze ADR-entiteiten in de Lidstaten. Dit zal dus een invloed hebben op de implementatie van de ADR-richtlijn, die voorzien was voor juli 2015. Dr. Creutzfeldt besluit dus dat elke Lidstaat, op nationaal of op regionaal vlak, de toegang tot een ombudsman voor energie, van wie de onafhankelijkheid ten aanzien van de regulator duidelijk zichtbaar is, zou moeten vergemakkelijken.