De verdwijning van de grenzen tussen de Europese landen houdt vrij verkeer van personen en vrije handel van goederen en diensten in. Levering van energie vormt geen uitzondering op die nieuwe regel. Door de vrijmaking van de Europese elektriciteits- en gasmarkt kunnen ondernemingen en particulieren vrij hun energieleverancier kiezen.
Ten laatste op 1 juli 2007 moest de volledige Europese energiemarkt vrijgemaakt zijn, voor elektriciteit en aardgas, zowel voor bedrijven als voor particulieren.
De Vlaamse energiemarkt is al sinds 1 juli 2003 vrijgemaakt. Vanaf 1 januari 2007 zijn ook de Brusselse en Waalse energiemarkt volledig vrijgemaakt, waardoor de volledige liberalisering van de Belgische energiemarkt een feit is.
Niettegenstaande alle wettelijke beschermingsmaatregelen is gebleken dat door de vrijmaking van de markt de consument toch nog met heel wat problemen werd en wordt geconfronteerd.
Energieleveranciers zijn immers verkopers in de zin van de wet op de marktpraktijken (wet van 6 april 2010 betreffende de marktpraktijken en consumentenbescherming). Derhalve zijn ze onderworpen aan de regels en verplichtingen die hierin zijn opgenomen. Enkele voorbeelden zijn: de prijsaanduiding, de onrechtmatige bedingen, de verkoop van deur tot deur, de verkoop op afstand, de reclame, de met de eerlijke gebruiken strijdige handelspraktijken.
Daarom heeft de Minister belast met Consumentenzaken de energieleveranciers rond de tafel gebracht om te komen tot afspraken met vertegenwoordigers van verbruikersorganisaties en van de regulerende overheden. Deze onderhandelingen hebben uiteindelijk geleid tot het akkoord "de consument in de vrijgemaakte elektriciteits- en gasmarkt" dat op 28 september 2004 werd ondertekend door alle energieleveranciers. Het oorspronkelijke akkoord trad in werking op 1 maart 2005. Het akkoord onderging begin 2006 en einde 2008 nog een aantal aanvullingen en verbeteringen die respectievelijk in werking traden op 1 juli 2006 en 15 december 2008. Vanaf 1 januari 2014 is er een nieuw consumentenakkoord in werking getreden. De aanpassingen inzake domiciliëring, algemene voorwaarden en nalatigheidsinteresten treden ten laatste in werking op 1 april 2014.
De voornaamste wijzigingen zijn de volgende:
1. Zo zullen alle leveranciers éénmaal per jaar aan hun klanten laten weten wat de goedkoopste tariefformule is die ze, rekening houdend met zijn verbruik, in huis hebben. De consument kan hierop onmiddellijk en zonder kosten overstappen naar dit lager tarief.
2. De consument krijgt nog meer mogelijkheden om te vergelijken en over te stappen. Alle leveranciers zullen op hun eigen website een tariefsimulator zetten die voldoet aan de criteria van de CREG en waarmee de kostprijs van gas en elektriciteit bij deze leverancier kan worden berekend. Er staat ook telkens een link naar de tariefsimulator van de gewestelijke regulatoren. Bij een switch mogen ook nooit geen schadevergoedingen meer worden gevraagd, zelfs wanneer de wettelijke opzegtermijn van één maand niet werd gerespecteerd.
3. Leveranciers zullen ook zelf interesten betalen wanneer een terugbetaling aan de consument niet tijdig gebeurt.
4. De consument kan voortaan altijd vragen om zijn slot of afrekeningsfactuur uit de domiciliëring uit te sluiten.
5. Het akkoord zorgt tot slot ook voor meer duidelijkheid over de verlenging van contracten van bepaalde duur. Wanneer een contract stilzwijgend wordt verlengd, mag dit nooit aan een hoger tarief. Wanneer bij een contract van bepaalde duur de leverancier, naar aanleiding van het einde van het contract, een verlengingstarief voorstelt, dan moet de consument hier uitdrukkelijk mee instemmen. Doet de consument dit niet, dan kan de leverancier wel verder blijven leveren, maar dan enkel aan het goedkoopste tarief voor het equivalent product van bepaalde duur dat hij op dat moment op de markt aanbiedt.
Dit akkoord betreffende de consument in de geliberaliseerde elektriciteits- en gasmarkt voorziet uitdrukkelijk dat het niet naleven van de bepalingen ervan, wordt beschouwd als een praktijk die strijdig is met de eerlijke handelsgebruiken. Op die manier vormt het akkoord eigenlijk een aanvulling op de wet en wordt een overtreding van het akkoord strafbaar. Het laat toe aan de controlediensten van de FOD Economie om op te treden tegen inbreuken. Deze controlediensten bevinden zich op volgend adres:
FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie
Algemene Directie Economische Inspectie
Centrale Diensten – Front Office
NG III, 3e verdieping
Koning Albert II-laan 16
1000 Brussel
Tel.: 02 277 54 84
Fax: 02 277 54 52
E-mail: eco.inspec.fod@economie.fgov.be
Belmed: alles over de minnelijke schikking van consumentengeschillen
Op 6 april 2011 heeft de FOD Economie het onlineplatform voor de beslechting van consumentengeschillen gelanceerd (www.belmed.fgov.be). De federale Ombudsdienst Energie was een van de eerste partners van Belmed.
Dit platform verstrekt enerzijds informatie over wat er in België bestaat aan minnelijke geschillenbeslechting, en omvat anderzijds een beveiligde, vertrouwelijke ruimte waar een bemiddelingspoging kan worden ondernomen met behulp van een neutrale derde. Meer dan 25.000 internetgebruikers hebben het informatieve luik al bezocht (met onder meer veelgestelde vragen, tips, succesverhalen, typebrieven, …). De pagina over de Ombudsdienst voor Energie is natuurlijk een van de meest bezochte pagina’s. 25% van de aanvragen die online werden ingediend en werden doorgestuurd naar een bemiddelingsdienst hebben betrekking op die sector.